Umræðuefni

Menntun og samfélag miðalda

• Hvernig voru tækifæri til menntunar á miðöldum? Gátu allir farið í skóla eða voru það einungis útvaldir hópar sem höfðu aðgang að menntun?

• Höfðu t.d. strákar og stelpur sömu tækifæri til að læra lestur og skrift eða var menntun mismunandi eftir kynjum?

• Hvaða námsgreinar voru kenndar á miðöldum og hvar fór skólahaldið fram?

• Af hverju voru tengsl milli kirkju og höfðingjastéttar öðru vísi hér á landi en í öðrum löndum Evrópu? Athugið sérstaklega ættartengsl og gerð samfélagsins í þessu samhengi.

Til kennarans
Hér má benda nemendum á umfjöllun um Menntun á miðöldum, hvernig henni var háttað og hvernig samfélagsgerðin, þ.e. tengslin milli kirkju og höfðingjastéttar, voru á öðrum nótum hér en víðast í Evrópu.

Helsta sérstaða íslenskrar miðaldamenningar er hin óvenjumikla og fjölbreytta sagnaritun sem þá var stunduð. Oft er leitað skýringa á því í samfélagsgerð þjóðveldisins sem nemendur eiga að kannast við og var frábrugðin því sem gerðist í öðrum ríkjum Evrópu.

Helstu tegundir og einkenni fornsagna
Eins og áður segir var stunduð fjölbreytt sagnaritun á miðöldum. Margskonar textar hafa varðveist í handritum þó Íslendinga sögur séu einna þekktasta bókmenntagreinin. Vert er að kynna hina blómlegu bóklist miðalda betur fyrir nemendum með stuttum textadæmum og útskýringum á hverri grein fyrir sig.

• Frá hverju ætli sé sagt í heilagra manna sögum?

• Segja postula sögur af fleiru en postulunum?

• Af hvaða konungum er sagt í konunga sögum? Eru engar drottningar aðalpersónur í sögum?

• Af hverju eru biskupa sögur og Sturlunga saga kallaðar samtímasögur? Eru þær ekki eldgamlar?

• Er einvörðungu sagt frá Íslendingum í Íslendinga sögum? Hvenær urðu Íslendingar eiginlega Íslendingar?

• Hvers konar riddarar skyldu vera söguhetjur í riddara sögum?

• Ætli sé sagt frá skrímslum og óvættum í fornaldar sögum?

• Gerðust einhver ævintýri á miðöldum sem gaman er að lesa í Miðaldaævintýrum?

Til kennarans
Margar tegundir sagna má finna í Netútgáfunni á http://www.snerpa.is/net/
Þessi hluti er í vinnslu en til stendur að setja inn textadæmi og skilgreiningar á hverri bókmenntagrein á næstunni.